Artykuł 231 kodeksu karnego reguluje kwestie odpowiedzialności karnej za nadużycie uprawnień przez funkcjonariusza publicznego. Z uwagi na fakt, iż katalog osób posiadających status funkcjonariusza publicznego regularnie jest zwiększany, to również coraz więcej osób może dopuścić się tego przestępstwa. W dzisiejszym wpisie opowiemy na czym te przestępstwo polega, kiedy można mówić o nadużyciu uprawnień, jak również kiedy warto korzystać z prawa do obrony i sięgnąć po pomoc dobrego adwokata od spraw karnych. 

Nadużycie uprawnień przez funkcjonariusza – co mówi prawo?

Art. 231 § 1 Kodeksu karnego penalizuje działania funkcjonariusza publicznego, który, przekraczając swoje uprawnienia lub niedopełniając obowiązków, wyrządza szkodę interesowi publicznemu lub prywatnemu.

Przepis ten pełni niezwykle istotną funkcję – ma za zadanie chronić społeczeństwo przed nadużyciami władzy i zapewnić odpowiedzialność funkcjonariuszy za działania sprzeczne z prawem.

Za popełnienie czynu z art. 231 § 1 k.k. grozi kara pozbawienia wolności do lat 3.

Przestępstwo nadużycia uprawnień – podstawowe elementy

Aby czyn został zakwalifikowany jako przestępstwo z art. 231 k.k., muszą zaistnieć trzy podstawowe elementy:

• Podmiotem przestępstwa musi być funkcjonariusz publiczny – np. policjant, urzędnik, prokurator, sędzia, pracownik administracji rządowej lub samorządowej.
• Działanie polega na przekroczeniu uprawnień lub niedopełnieniu obowiązków – może to być zarówno aktywne działanie, jak i zaniechanie.
• Powstanie szkody – naruszenie interesu publicznego lub prywatnego.

Przykład: Policjant, który wbrew przepisom bezpodstawnie użyje siły wobec obywatela, przekraczając swoje uprawnienia, może odpowiadać z art. 231 k.k.

Surowsza odpowiedzialność – działanie w celu osiągnięcia korzyści

Art. 231 § 2 k.k. przewiduje surowszą odpowiedzialność w sytuacji, gdy funkcjonariusz publiczny działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej.

W takim przypadku sprawcy grozi kara od roku do 10 lat pozbawienia wolności.

Przykład: Urzędnik, który, przekraczając uprawnienia, wydaje decyzję administracyjną korzystną dla konkretnej osoby w zamian za łapówkę.

Nieumyślność i art. 231 § 3 k.k.

Ustawodawca przewidział również sytuacje, gdy funkcjonariusz działa nieumyślnie i doprowadza do wyrządzenia istotnej szkody.

Wówczas możliwe jest łagodniejsze potraktowanie sprawcy – grozi mu:

• grzywna,
• kara ograniczenia wolności,
• albo kara pozbawienia wolności do lat 2.

Istotna szkoda oznacza szkodę znaczącą, ale niekoniecznie ogromną – jej ocena następuje indywidualnie w każdej sprawie.

Ograniczenie stosowania § 2 – art. 228 k.k.

Art. 231 § 4 k.k. wyłącza stosowanie przepisu § 2 w sytuacji, gdy czyn funkcjonariusza wyczerpuje znamiona przestępstwa sprzedajności urzędniczej (art. 228 k.k.).
Wówczas odpowiedzialność następuje wyłącznie na podstawie art. 228 k.k., który dotyczy przyjmowania korzyści majątkowych lub osobistych przez funkcjonariuszy publicznych.

Kim jest funkcjonariusz publiczny w rozumieniu prawa?

Zgodnie z art. 115 § 13 Kodeksu karnego, funkcjonariuszem publicznym jest m.in.:

• Prezydent RP, poseł, senator, radny,
• sędzia, prokurator, notariusz, komornik,
• funkcjonariusz Policji, ABW, CBA, Straży Granicznej,
• osoba pełniąca funkcje w administracji państwowej lub samorządowej.

Pamiętaj: Status funkcjonariusza nie wynika jedynie z nazwy stanowiska, ale z zakresu powierzonych uprawnień i obowiązków.

Kiedy warto skorzystać z pomocy adwokata w sprawach z art. 231 k.k.?

Sprawy dotyczące nadużycia uprawnień funkcjonariuszy publicznych są niezwykle skomplikowane. Wymagają dokładnej znajomości:

• przepisów prawa karnego materialnego,
• procedury karnej,
• oraz orzecznictwa sądowego, zwłaszcza Sądu Najwyższego.

Jeśli jesteś osobą pokrzywdzoną, zostałeś niesłusznie oskarżony o przestępstwo lub potrzebujesz profesjonalnej obrony, warto skorzystać z pomocy doświadczonego adwokata do spraw karnych w Jeleniej Górze, Bogatyni lub na terenie Dolnego Śląska.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy każde naruszenie obowiązków przez funkcjonariusza publicznego to przestępstwo?

Nie. Naruszenie obowiązków musi powodować szkodę w interesie publicznym lub prywatnym, a samo przekroczenie uprawnień nie zawsze wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 231 k.k.

Czy funkcjonariusz może odpowiadać karnie za nieumyślne działanie?

Tak, jeżeli wskutek nieumyślnego działania wyrządzona zostanie istotna szkoda, funkcjonariusz publiczny może ponosić odpowiedzialność na podstawie art. 231 § 3 k.k.

Jakie są przykłady przekroczenia uprawnień?

Przykładami mogą być: bezpodstawne zatrzymanie obywatela, wydanie decyzji administracyjnej bez podstawy prawnej, stosowanie przemocy fizycznej niezgodnie z przepisami.

Czy można się bronić w sprawie z art. 231 k.k.?

Tak. Każdy przypadek należy dokładnie przeanalizować. Obrona może opierać się np. na wykazaniu braku przekroczenia uprawnień lub braku szkody.
Profesjonalna reprezentacja adwokata znacząco zwiększa szanse na korzystne rozstrzygnięcie.

Skorzystaj z pomocy doświadczonego adwokata

Jeśli zostałeś niesłusznie oskarżony lub jesteś pokrzywdzonym działaniem funkcjonariusza publicznego, nie czekaj!
Postępowania karne są skomplikowane, a szybka reakcja już na etapie postępowania przygotowawczego może przesądzić o wyniku sprawy.